Interview over het ACP-gesprek in de huisartsenpraktijk

Interview met praktijkverpleegkundige Saskia Anbergen en huisarts Marjanne Fernhout

Voor mensen op hoge leeftijd of mensen met een kwetsbare gezondheid komt het levenseinde steeds dichterbij. Het is daarom nooit te vroeg om na te denken en in gesprek te gaan over de dood. Niet omdat we willen dat het levenseinde spoedig komt, maar omdat we zo lang mogelijk een goed leven willen leiden. In huisartsenpraktijk Bovensmilde is ouderenzorg een van de belangrijkste pijlers. Het integreren van het gesprek over de laatste levensfase is daardoor heel logisch en gemakkelijk geworden.

“Ik spreek veel mensen in het kader van de ouderenzorg,” vertelt Saskia Anbergen. Als praktijkverpleegkundige houdt ze zich onder ander bezig met ouderenzorg en palliatieve zorg. “Tijdens de gesprekken komt er van alles aan de orde. Je hebt een band met de mensen. Als ze tegen dingen aanlopen in hun dagelijks leven of gezondheid, dan komt het onderwerp eigenlijk vanzelf ter sprake.”

Het begint met te kijken of je je patiënten goed in beeld hebt. “Je zou heel mooi kunnen beginnen met degene die je nog níet goed in beeld hebt, of met de patiënten uit de chronische zorg. Dan kun je eigenlijk heel gericht van start,” aldus Saskia.

Marjanne benadrukt dat het vooral belangrijk is dat je dit onderwerp als team belangrijk maakt. “Als een van ons het alleen zou doen, dan werkt het niet,” vertelt Fernhout. “Doordat iedereen in de praktijk dit onderwerp top of mind heeft, kunnen we elkaar aanvullen. Saskia’s heeft in haar rol veel vertrouwelijkere gesprekken met mensen. En wij als huisartsen kunnen op een ander vlak toegang tot de patiënt krijgen. Op basis van medische gronden of problematiek die er speelt.”

Het gesprek over de laatste levensfase kan op een hele natuurlijke manier geïntroduceerd worden. Door oprechte interesse te tonen in de patiënt kun je het onderwerp op een laagdrempelige manier aansnijden. “Wat woont u hier mooi. Hoelang wil je daar nog blijven wonen? Hoe ziet u de toekomst voor zich?” Maar ook door te benoemen dat de praktijk hard werkt aan het in kaart brengen van ouderen(zorg) om het voor de toekomst zo goed mogelijk te doen, helpt om draagvlak te krijgen voor het gesprek over de laatste levensfase, vertellen de dames uit Bovensmilde.

“Wijkverpleging en casemanagement dementie doen ook steeds meer met ACP. Omdat we de samenwerking al hebben, gaan we daarin gelijk op,” vertelt Marjanne. Elke zes tot acht weken komt het kernteam ouderenzorg bij elkaar voor overleg met de Specialist Ouderengeneeskunde, wijkverpleging en huisartsenpraktijk. De tussentijdse afstemming gaat via de VIP-app. “De wijkverpleging komt op een veel fysiekere manier in contact met de patiënten,” zegt Saskia. “En we kunnen elkaar helpen het gesprek op te pakken. De ene kan soms een ingang vinden, waar het de ander nog niet lukt.”

Op de website www.voorbereidinglaatstelevensfase.nl staat een toolkit met allerlei materialen voor zorgverleners en patiënten. “Daarin zit bijvoorbeeld een wensenboekje met hele mooie vragen om mensen aan het denken te zetten. Bijvoorbeeld: wat wil ik vertellen over m’n leven? Of: wat wil ik nog kwijt aan m’n naasten? Dat soort vragen staan dicht bij de mensen en zijn de basis voor beslissingen over bijvoorbeeld medicatie of reanimatie.” Als de laatste levensfase aan de orde is gekomen tijdens een gesprek, dan verwijst de praktijk naar de website. “Zo kunnen mensen zich even rustig oriënteren.”

Zoals alles wat nieuw of anders is, kost ook dit natuurlijk tijd. Maar hoe veel? “Het is niet dat het zo veel extra tijd kost. Ik vind het het meer dan waard,” zegt Marjanne. Ook de registratie is steeds eenvoudiger geworden. Eerder moest je een aparte PDF aanmaken, maar nu voer je het ACP-gesprek in VIP live in en die stuurt het automatisch terug naar het HIS. “En het voordeel is dat dit ook weer gelezen kan worden door andere zorgverleners, zoals op de huisartsenspoedpost, besluit Marjanne.” “Het is heel mooi en waardevol,” stemt haar collega Saskia in.